Ürünün Geçtiği Tüm Evreler: Tedarik Zinciri
Bir ürün tüketiciye ulaşıncaya kadar birçok kez el değiştir. Ürünün, hammaddesiyle imalatından başlayıp son tüketiciye ulaşıncaya kadar geçen tüm süreç ve faaliyetler toplamına “tedarik zinciri” ya da “lojistik ağı” denir. Bu süreç hammadde ile üretim aşamasıyla başlar. Sonra, toptancı ürünü üreticiden alır. Dağıtıcı toptancıdan alır. Ardından, ürün perakendeciye geçer. Son aşamada ise ürün son tüketiciye ulaşır. Bu işlemler sırasında ürünün satış sürecinden stok yönetimine; dağıtım sürecinden müşteri hizmetine kadar olan tüm aşamalarda tedarik zincirine dahildir.
Tedarik zinciri çok iyi planlanmalıdır. Çünkü, bu faaliyetler işletmenin kar ve maliyet miktarlarını büyük oranda belirler. Her basamak kendi karını ekleyerek ürünü bir üst basamağa aktardığından ürünün her el değiştirmesi ayrı bir masraftır. Ayrıca, ürünün tutulduğu depo masrafları ve lojistik masrafları da artı masraflardır.
Farklı iş modellerinde tedarik zincirin farklı halkaları bulunmaktadır. Bunlardan biri olan B2B (business to business) iş modelinde işletmeler kendi aralarında satış yaparlar. Tedarik zincirinde ürenin son tüketiciye ulaşmadan önceki aşamalarında bu sistem mevcuttur. Bir diğer iş modeli olan B2C (business to consumer) iş modeli ise perakendecinin toptancı ve dağıtıcıyı aradan çıkartarak ürünü tüketiciye ulaştırmasıdır. B2C iş modeli e-ticaret firmalarının uyguladığı sistemdir. B2B iş modelinde arada çok basamak olduğu için masraf artıyor ve kar oranı düşmektedir. B2C iş modelinde ise aradaki basamak sayısı azaldığı için işletmeye daha çok kar kalmaktadır. Ürünün geçtiği basamaklar yanında bu işlemler sırasında geçirdiği depolama, nakliye gibi operasyonlarında maliyete büyük etkisi vardır.
İyi bir tedarik zinciri planlaması işletmenin kar oranını yükseltmesine yardımcı olduğu gibi geleneksel ticaretin ya da e-ticaretin daha verimli işlemesine de yardımcı olur. Örneğin, müşterinin istediği bir ürünün depolarda hazır olması gibi çok talep olmayan bir üründen depoda çok miktarda tutulmaması da tedarik zinciri yönetimi için önemlidir. Satılan ürünlerin talep miktarına göre üretim ve alımını yapmak, depolarda tutulan ürünlerin sürelerini ve miktarlarını doğru ayarlamak firmanın işini kolaylaştıracaktır.
Tedarik zinciri yönetimin bazı temel öğeleri vardır. Öğelerin iyi organize edilmesi firmanın karını ve verimliliğini artırır. Bu öpeler şöyledir;
Talep ve sipariş yönetimi
Müşterilerin firmadan sipariş ettikleri ürünlerin hızlı ve eksiksiz bir şekilde temin edilmesi gerekir. Bunun için yapılacak her türlü faaliyetin düzenlenmesidir. Doğru bir sipariş yönetimi müşteri memnuniyetini artırarak firmanın değerini artırır.
Satın alma
Bir işletmenin müşteriye satacağı bir ürünü yapması için hammaddeye ve diğer malzemelere ihtiyacı vardır. Tüm bu ürünleri tedarik etme işlemine satın alma denir. Burada, firma kendisi için dışarıdan malzeme satın alır.
Planlama
Tedarik zinciri içerisindeki tüm maliyetin ve üretim evresinin iyi bir şekilde planlanmasıdır. Bu şekilde ürünün masrafları ve ne kadar sürede üretildiği daha belirgin bir şekilde görülür.
Üretim
Tedarik zincirinin bel kemiğidir. Ürünün satın alınan malzemelerle planlanan süre içerisinde doğru bir şekilde en yüksek kalitede üretilmesidir.
Stok yönetimi
Üretimin en verimli bir şekilde yapılması için üretim sırasında kullanılan malzemelerin optimum şekilde yönetilmesidir. Malzemenin az kullanılması ürünün kalitesinde düşüşe sebep olduğu için ve fazla kullanılmasının maliyet artışına sebep olduğu için stok yönetimi işletme için önemlidir.
Depo yönetimi
Üretilen ürünlerin depolanması ve teslimata hazır halde muhafaza edildiği evreyi organize eder. Ne kadar stokun nasıl depolandığı ile ilgilenen fonksiyondur.
Kargo yönetimi
Üretimi biten ve sipariş edilen ürünün depodan alınıp müşteriye ulaştırıldığı sürecin yönetimidir.